ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΠΟΤΑΓΟΣ

Παναγιώτης Ποταγός: 

Από τη Βυτίνα Αρκαδίας στις Νυμφές της Κέρκυρας με στάση την Yδρόγειο

​

Ο Παναγιώτης Ποταγός (1838-1903) είναι αναμφισβήτητα ο μεγαλύτερος νεοέλληνας περιηγητής. Την περίοδο 1868 – 1883 ταξίδεψε σε Ασία και Αφρική αφήνοντας πλήθος επιτόπιων περιγραφών, παρατηρήσεων και συμπερασμάτων τόσο για τους λαούς όσο και για το γεωφυσικό περιβάλλον. Δε χρησιμοποίησε επιστημονικά όργανα, όπως αστρονομικά εργαλεία, και βασίστηκε στις αντίστοιχες περιγραφές των αρχαίων ιστορικών και γεωγράφων. Το έργο του απέκτησε μια αρχική αναγνώριση από γεωγραφικές υπηρεσίες του εξωτερικού σε πλήρη αναντιστοιχία με την αντιμετώπιση του από τις ελίτ του ελληνικού πολιτικού και πνευματικού κόσμου. Σταδιακά ο ρομαντισμός κάλυψε τις επιστημονικές παρατηρήσεις και θόλωσε τις βιογραφικές πληροφορίες ώστε ο θάνατος του στις Νυμφές της Κέρκυρας, όπου είχε αποσυρθεί για περίπου 17 έτη, να συσκοτίσει απτά δεδομένα.

 

Η παρούσα ερευνητική εργασία έρχεται να καλύψει ένα σημαντικό κενό στην, ισχνή μέχρι σήμερα, ακαδημαϊκή μελέτη της ζωής και του έργου του Αρκά γιατρού: μελετά το σύνολο του γραπτού του έργου (εκδιδόμενο και ανέκδοτο) σε συνάρτηση με την προσωπική ζωή του δημιουργού τους και των επιλογών που την καθόρισαν. Συγκεκριμένα, προσπαθεί να αποτιμήσει τις παρατηρήσεις υπό το πρίσμα των ανθρωπιστικών επιστημών της ιστορίας, εθνολογίας ανθρωπολογίας, λαογραφίας, αρχαιολογίας σε άμεση συνάρτηση πάντα με τις επιστήμες της γεωγραφίας και μετεωρολογίας. Σε τι συνίσταται ο πολιτισμός και πόσο επηρεάζεται/διαμορφώνεται από το γεωφυσικό περιβάλλον;

 

Επιπλέον, η έρευνα εντάσσει τις περιηγήσεις στο σύγχρονο ιστορικό τους πλαίσιο, δηλαδή σε αυτό του ανταγωνισμού των αποικιακών δυνάμεων της Μεγάλης Βρετανίας και της Γαλλίας και, περαιτέρω προσπαθεί να αποτυπώσει προσωπικά οράματα και σχέδια για τον ελληνισμό την περίοδο ακμής της Μεγάλης Ιδέας. Περαιτέρω επιδιώκει να εντάξει στην προβληματική της σχέσης ανθρώπου και γεωγραφίας την αινιγματική απόσυρσή του περιηγητή στη βόρεια Κέρκυρα όπου και αφήνει την τελευταία του πνοή.

 

Πρόκειται για πρωτότυπη έρευνα που δεν περιορίζεται σε λογοτεχνική περιγραφή του βίου ή σε μεμονωμένη και αποσπασματική παρουσίαση μέρους της περιηγητικής καταγραφής αλλά προβάλει την αξίωση αποτίμησης του συνολικού έργου του Αρκά γιατρού σε συνδυασμό με την πορεία του βίου του.